KOLESTEROL VE BESLENME

Kolesterol, Türkiye’de erkekler ve kadınlarda ölüm nedeni olarak ilk sıralarda gelen kalp damar hastalıklarına sebep olan etkenlerden biridir.

Kolesterol vücudumuzun bütün hücrelerinde bulunan yağ benzeri bir maddedir.

Kolesterol hücre zarının, bazı hormonların yapımında kullanılır, ancak kanda fazla miktarda bulunması zararlıdır.

Vücutta sentezlenmesinin yanı sıra et,yumurta,süt ürünleri gibi hayvansal kaynaklı besinlerle birlikte beslenme yolu ile de vücuda alınan kolesterolün kandaki seviyesinin yüksek olması başta kalp damar hastalıkları olmak üzere birçok kronik hastalığın oluşumuna neden olabilir.

Bu nedenle özellikle kolesterol yüksekliği bulunan kişiler başta olmak üzere sağlığına önem veren herkesin kolesterol seviyesini dengede tutması, sağlıklı beslenmesi gerekir.

Kolesterolün vücuttaki işlevleri;

1)Vücutta belirli hormonların üretilmesini sağlar.

2)Hücre duvarlarının yapısına katkıda bulunur.

3)Bağırsakta sindirim safra asitleri oluşturur.

4)Vücutta D vitamini sentezlenmesini sağlar.

Kolesterol, kanda lipoproteinler ile taşınır. Lipoproteinlerin ana tipleri yüksek dansiteli lipoprotein (HDL) ve düşük dansiteli lipoproteinlerdir (LDL).

-HDL kolesterol, ‘iyi' kolesterol olarak

- LDL kolesterol ise ‘kötü' kolesterol olarak bilinir.

 İyi kolesterol olarak bilinen HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein):

kolesterolün doku ve damarlardan karaciğere taşınmasını sağlar ve bu sayede kolesterolün damar çeperlerinde birikmesini önleyerek kalp ve damar hastalıklarının oluşumunu önler.

Kötü kolesterol olarak bilinen LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein):

Dokudaki kolesterolü vücutta ihtiyaç duyulan bölgelere taşımakla görevlidir. Fakat kanda LDL seviyesinin yükselmesi, damarlarda kolesterolün birikmesine neden olarak kalp ve damar hastalıklarının oluşumuna zemin hazırlar ve bu sebeple kötü kolesterol olarak adlandırılır.

HDL ve LDL'nin haricinde diğer kolesterol çeşitleri şunlardır:

· VLDL (çok düşük yoğunluklu lipoprotein)

· Şilomikronlar

· Trigliseridler

· Lipidler

Kolesterol seviyelerinin sağlıklı aralıklarda olması için nasıl beslenmeli?

1)Düşük yağ içerikli bir diyet programı uygulanmalıdır. Özellikle trans yağ ve doymuş yağ içeren besinlerden uzak durulmalıdır.

2)Kilonuzu sağlıklı aralıklarda tutmaya özen gösterin. Fazla kilolarınız varsa diyetisyen eşliğinde kurtulun.

3)Kırmızı et tüketiminiz fazlaysa sınırlandırın, sakatat,işlenmiş et,şarküteri ürünlerinden uzak durun.

4)Düzenli şekilde egzersiz yapın. Düzenli egzersiz HDL kolesterolü arttırırken, LDL kolesterlü düşürmeye yardımcı olur.

5)Besinlere uyguladığınız pişirme tekniklerine dikkat edin. Kızartmalardan uzak durun.

6)Posa alımınızı arttırın. Tam tahıl, kuru baklagil,sebze ve meyve tüketiminizi arttırın.

7)Kolesterol düşürücü etkisi olan zeytinyağını beslenmenize uygun olarak ekleyin.

8)Pastane ürünleri ,kremalı ve paketli ürünlerden uzak durun.

9)Süt ve süt ürünlerini az yağlı/yağsız olarak tercih edin.

10)Kuruyemişler ve avokado sağlıklı yağlardan zengindir. Ölçülü şekilde beslenmenize ekleyin.

11)Sigara içiyorsanız bırakmaya çalışın.

Diyetisyen Duygu Bulut