GLUTENSİZ BESLENME

Gluten; tahıllarda bulunan proteinlere verilen isim olarak tanımlanabilir. Gluten; arpa, yulaf, çavdar ve buğday gibi birçok tahılda bulunur. Aynı zamanda hamurun kabarmasına, gıdanın raf ömrünün uzamasına yardımcı olur.

Glutensiz beslenme son dönemin popüler beslenme biçimlerinden oldu. Fakat bunun yanında gluten popüler bir beslenme biçiminden ziyade bazı bireylerin bağırsak sisteminde ciddi hassasiyetler yaratabilir ve sindirilemeyebilir. Bu durumun çeşitli sebepleri olabilir.

1) Çölyak Hastalığı

Çölyak hastalığı ömür boyu süren, ince bağırsağın glutene karşı kronikleşen hassasiyetidir. Besin öğeleri ince bağırsaktaki villus çıkıntıları sayesinde emilir. Çölyak hastalarında ise gluten bu villuslara zarar verir ve vücut için gerekli olan besin öğeleri ince bağırsak tarafından emilemez. Bu hastalığa sahip kişilerin tamamen glutensiz beslenmesi ve dengeli bir diyet programına ömür boyu uymaları gereklidir. 

2) Gluten İntoleransı

Çölyak hastalığı olmayan ancak gluteni sindirmekte zorluk yaşayan kişilerin sahip olduğu rahatsızlıktır. Sindirim rahatsızlığı, gluten intoleransının en yaygın göstergesidir. Gluten intoleransının belirtileri diyare (ishal), mide ağrısı, yorgunluk, şişkinlik ve depresyonu içerir. Çölyak hastalığı ve buğday alerjisi teşhisi bulunmayan bireylerin, beslenme programlarından gluten içeren gıdaların çıkarılmasıyla şikayetler azalıyorsa ve bu besinler tekrar tüketildiğinde yeniden aynı şikayetler görülüyorsa gluten intoleransı var denilebilir. Bu yüzden kişiler gluten intoleransı bulunup bulunmadığını deneme yolu ile gözlemleyebilir. Yasaklı besinler tüketilmediğinde semptomlar geçiyorsa ve bu besinler tekrar tüketildiğinde aynı rahatsızlıkların görülüp görülmediğine dikkat edilmelidir. Semptomlar tekrarlıyorsa, glutensiz beslenme programı mutlaka bir uzmanla birlikte uygulanmalıdır. Beslenme günlüğü tutmak bu noktada önem taşır.

Ayrıca Tip1 Diyabet, Haşimato Tiroidi ve Romatoid Artrit gibi bazı otoimmün hastalıkları olan kişilerde de normal kişilere göre gluten hassasiyeti daha fazla olabilmektedir.

Ancak bireylerin büyük çoğunluğu için glutenden kaçmak gereksizdir. Bununla birlikte, belli hastalıklara sahip kişiler için glutensiz beslenmek veya gluteni kısıtlamak büyük fark yaratabilir.

Gluten İçeren Besinler

-Buğday,arpa,çavdar,yulaf ve bu besinlerin unları

-Buğday nişastası

-Hazır çorbalar,salçalar ve bulyonlar

-Hazır ketçaplar

-Makarna,bulgur,şehriye,irmik

-Üzerinde ‘glutensiz’ ibaresi bulunmayan paketli ürünler

-Pastane ürünleri (kek,poğaça,börek,pasta vs.)

-Bira

Gluten İçermeyen Besinler

-Meyveler ve sebzeler

-Kırmızı ve beyaz et

-Balık ve deniz ürünleri

-Süt ürünleri

-Kuruyemişler

-Pirinç

-Patates

-Kinoa

-Karabuğday

-Amaranth

-Teff

-Keten tohumu

-Chia Tohumu

*NOT: Tüm bu besinlerin doğal yapısında gluten yoktur. Ancak üretim bandında iken ve paketleme aşamasında diğer besinlerle eser miktarda karışabilir. Bu yüzden mutlaka paketli ürünlerin üzerindeki ''eser miktarda gluten içerir' türündeki ibarelere dikkat ediniz.

Sağlıklı kişiler için ''glutensiz besinler her zaman sağlıklıdır'' algısı çok yanlıştır.

Paketlenmiş glutensiz besinler birçok işleme tabi tutulmaktadır. Aynı zamanda şeker ve yağ içerikleri de yüksek olabilmektedir. Yani glutensiz olması düşük kalorili olduğu anlamına gelmez.

Glutensiz beslenme, doğru kişilerde doğru şekilde uygulandığında oldukça faydalı olabilecek bir beslenme biçimidir.Burada önemli olan glutensiz yiyecekleri iyi bilmek ve gizli gluten içeren besinleri öğrenmektir. Çünkü glutensiz beslenmeyi ancak bu şekilde doğru biçimde devam ettirebilirsiniz.